Tiết kiệm là gì? Những lợi ích và chiến lược tiết kiệm hiệu quả

Cần kiệm: cần cù – tiết kiệm vốn là một đức tính tốt của người Việt chúng ta từ xưa đến nay. Tiết kiệm không chỉ là một triết lý sống mà còn là một thói quen tài chính mang lại lợi ích to lớn cho bạn và cả những người xung quanh. Cuộc sống ngày một hối hả và bận rộn, tài nguyên thiên nhiên ngày càng khan hiếm, tiết kiệm càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Hãy cùng nhau tìm hiểu về cách tiết kiệm hiệu quả.

I. Tiết kiệm là gì?

Tiết kiệm trong từ điển tiếng Việt là sử dụng đúng mức, không phí phạm sức lực, của cải và thời gian.

Hồ Chủ tịch từng nói: “Tiết kiệm là không xa hoa, không lãng phí và không bừa bãi”. Bác cũng giải thích tiết kiệm chứ không phải là keo kiệt, tiết kiệm vì đồng bào, vì tổ quốc, dù có bỏ ra bao nhiêu công sức và bao nhiêu tiền của thì chúng ta vẫn hạnh phúc.

Theo định nghĩa trong hệ thống giáo dục, tiết kiệm là sử dụng cẩn thận và hợp lý các tài sản vật chất, thời gian, cũng như năng lượng của mình và cả người khác. Trái nghĩa với tiết kiệm là lãng phí, xa hoa, hà tiện và keo kiệt. 

Theo định nghĩa trong hệ thống pháp luật, Điều 3 Luật thực hành tiết kiệm và chống lãng phí năm 2013, tiết kiệm là việc giảm bớt sự lãng phí khi sử dụng các nguồn lực: vốn, tài sản, lao động, thời gian và tài nguyên, đồng thời vẫn đảm bảo đạt được mục tiêu đã đề ra. Đối với việc sử dụng và quản lý các nguồn lực của Nhà nước, gồm ngân sách, tài sản, vốn, alo động, thời gian và tài nguyên trong các lĩnh vực có định mức và tiêu chuẩn, chế độ được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành, thì tiết kiệm là việc sử dụng nguồn lực ở mức thấp hơn so với định mức, tiêu chuẩn và chế độ đã quy định, nhưng vẫn đảm bảo đạt được đúng mục tiêu đã đề ra. Hoặc sử dụng nguồn lực đúng định mức và tiêu chuẩn, chế độ đã quy định nhưng lại đạt được mục tiêu cao hơn mức đã định.

Theo định nghĩa trong lĩnh vực kinh tế, tiết kiệm là việc tạm thời để lại một phần thu nhập chưa sử dụng đến, phục vụ cho các mục đích khác trong tương lai. Trong hoạt động kinh doanh, tiết kiệm là giảm bớt các chi phí trong hoạt động sản xuất kinh doanh chẳng hạn như nguồn lao động, tài sản, vốn, và nhiều tài nguyên khác nhưng vẫn đảm bảo hoạt động sản xuất diễn ra bình thường và hoàn thành mục tiêu đã đặt ra.

>> Xem thêm: Tích lũy là gì?

II. Chúng ta nên tiết kiệm những gì?

1. Tiết kiệm tiền

Tiết kiệm tiền có thể mang lại nhiều cơ hội và lợi ích cho bạn trong tương lai. Tiền bạc giúp bạn trang trải chi phí trong cuộc sống, sử dụng trong những tình huống khẩn cấp như sửa chữa xe, chi phí y tế, hoặc các chi phí bất ngờ khác. Tiết kiệm tiền cũng giúp bạn đạt được những mục tiêu của cuộc đời như mua nhà mua xe, mua điện thoại mới, mua những sản phẩm đắt tiền hoặc cao hơn nữa là đầu tư, khởi nghiệp và kinh doanh, đồng thời, bạn có tiền để thư giản và khám phá du lịch tại nhiều nước trên thế giới.

Bên cạnh đó, tiền cũng giúp bạn đầu tư vào việc học tập, khóa học, hoặc đào tạo để phát triển kỹ năng và kiến thức cá nhân. Tiết kiệm tiền đảm bảo một tương lai tài chính ổn định khi nghỉ hưu, có thể thông qua các khoản đầu tư, bảo hiểm, hoặc quỹ hưu trí. Ngoài ra, tiết kiệm tiền còn tạo dự trữ tài chính dự phòng không chỉ cho bạn mà còn cả người thân, con cái.

2. Tiết kiệm thời gian

Tiết kiệm thời gian có thể tăng hiệu suất công việc, bằng cách tổ chức công việc một cách hiệu quả và ưu tiên công việc quan trọng, bạn có thể hoàn thành nhiều công việc hơn trong khoảng thời gian ngắn hạn.

Thời gian bạn tiết kiệm được cũng có thể dành cho các hoạt động cải thiện chất lượng cuộc sống như thể dục, nấu ăn, thư giãn, tận hưởng thời gian gia đình, phát triển kỹ năng cá nhân, đồng thời, có khoảng không để bạn thư gian, nghỉ ngơi nhằm tái tạo năng lượng, giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng. Dành thời gian để thư giãn, suy nghĩ, và tận hưởng cuộc sống là cách quan trọng để đảm bảo cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân.

3. Tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên

Tiết kiệm tài nguyên như nước, năng lượng, và nguyên liệu giúp giảm áp lực đặt ra cho môi trường. Điều này có thể giúp bảo vệ đất đai, nước, không khí và đa dạng sinh học hệ sinh thái . Bên cạnh đó, sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách có hiệu suất giảm thiểu việc phát thải và ô nhiễm, giúp duy trì sự cân bằng sinh thái và giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực đối với môi trường.

Tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên là một cách thông minh và hiệu quả có thể giúp giảm chi phí cho cả cá nhân và doanh nghiệp thông qua việc giảm điện năng, giảm nguy cơ ô nhiễm, và tăng tuổi thọ của các thiết bị, giảm thiểu sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng không tái tạo, hỗ trợ việc xây dựng một hệ thống kinh tế cân bằng, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đối với môi trường.

III. Lợi ích của việc tiết kiệm

Tài chính ổn định: Tiết kiệm giúp tạo ra một dự trữ tài chính, giảm áp lực tài chính và tăng khả năng ứng phó với những tình huống khẩn cấp hay chi phí bất ngờ.

Tăng cường khả năng đầu tư: Tiết kiệm cung cấp nguồn vốn để đầu tư vào cơ hội tài chính lâu dài, như chứng khoán, bất động sản hoặc các dự án kinh doanh cá nhân.

An toàn tài chính: Có một khoản tiết kiệm đủ lớn giúp bảo vệ bạn khỏi những tác động tiêu cực của những thách thức trong cuộc sống.

Điều chỉnh chi tiêu: Việc tiết kiệm giúp bạn nhìn nhận và điều chỉnh chi tiêu không cần thiết, tăng cường khả năng quản lý tài chính cá nhân.

Tạo cơ hội mới: Tiết kiệm có thể tạo ra cơ hội để thực hiện những dự án cá nhân, du lịch, học hành hay đầu tư vào bản thân một cách tích cực.

Bảo vệ môi trường: Tiết kiệm năng lượng và tài nguyên giúp giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực đối với môi trường, thúc đẩy lối sống bền vững.

Giảm căng thẳng: Có sức khỏe tài chính ổn định từ việc tiết kiệm giúp giảm căng thẳng và lo lắng về vấn đề tiền bạc.

Tăng cường tự chủ: Việc tiết kiệm tạo ra sự tự chủ tài chính, giúp bạn không phải phụ thuộc nhiều vào nguồn thu nhập hoặc nhận hỗ trợ từ người khác.

Tạo dự trữ dự phòng: Tiết kiệm giúp xây dựng dự trữ tài chính dự phòng để đối mặt với những tình huống khẩn cấp như thất nghiệp, bệnh tật, hoặc thiên tai.

Định hình kế hoạch tài chính: Việc tiết kiệm giúp bạn dễ dàng đặt ra và đạt được các mục tiêu tài chính dài hạn, như mua nhà, mở doanh nghiệp, hoặc nghỉ hưu sớm.

IV. Các bước giúp tiết kiệm hiệu quả

Lập kế hoạch ngân sách: Đặt một kế hoạch ngân sách chi tiêu hợp lý, xác định các khoản chi tiêu cố định và dành một phần nhất định cho tiết kiệm.

Theo dõi chi tiêu: Ghi lại tất cả các chi tiêu hàng ngày và hàng tuần để bạn có cái nhìn rõ ràng về nơi nào có thể tiết kiệm được. Xác định những chi tiêu quan trọng và ưu tiên chúng. Loại bỏ hoặc giảm bớt những chi tiêu không cần thiết. Có thể áp dụng một số quy tắc như quy tắc 50 20 30, quy tắc 6 chiếc lọ, phương pháp Kakeibo…

Hạn chế mua sắm, tận dụng tối đa các ưu đãi và khuyến mãi: Tránh mua đồ không cần thiết mà chỉ là kết quả của sự ảnh hưởng từ quảng cáo hoặc nhu cầu ngắn hạn. Tận dụng các ưu đãi, khuyến mãi, hoặc điểm thưởng để giảm chi phí khi mua sắm. Nên so sánh giá trước khi mua sắm để đảm bảo bạn mua sắm ở nơi có giá tốt nhất.

Tiết kiệm năng lượng: Sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng, tắt đèn khi không cần, và giữ nhiệt độ phòng ổn định để giảm hóa đơn năng lượng. Tiết kiệm nước, sửa chữa đường ống định kỳ, không nên tắm lâu, xả đầy bồn nước, gây lãng phí. Khi không sử dụng đến nên tắt hoàn toàn các thiết bị điện. 

Nấu ăn tại nhà: Chuẩn bị bữa ăn tại nhà giúp tiết kiệm so với việc ăn ngoài trời hoặc mua thức ăn mang về.

Tìm kiếm giải pháp tiết kiệm cho các dịch vụ hàng ngày: Xem xét lại các hợp đồng điện thoại, internet, hoặc bảo hiểm để đảm bảo bạn đang nhận được giá tốt nhất, hoặc nếu không cần thiết thì nên cắt bớt đi.

Đầu tư vào việc tái chế và tái sử dụng: Sử dụng lại và tái chế vật liệu để giảm mức độ lãng phí và tiết kiệm chi phí mua sắm.

Tìm kiếm thu nhập thêm: Nếu có thể, xem xét khả năng làm thêm việc hoặc có các nguồn thu nhập phụ khác để gia tăng nguồn thu nhập. Bạn có thể lựa chọn các kênh đầu tư sinh lời như đầu tư cổ phiếu, tiền ảo, bất động sản, gửi tiết kiệm, mua vàng… hoặc làm thêm một số công việc bán thời gian khác. Càng nhiều thu nhập thì khoản tiết kiệm của bạn sẽ càng cao hơn. Có thể chia nhỏ khoản tiết kiệm ra để luôn chủ động về vốn, hạn chế rủi ro và tăng khả năng sinh lời cho nó. Ví dụ, bạn có thể gửi tiết kiệm ngân hàng, song song với việc giữ tiền mặt trong két, mua trái phiếu, mua vàng đầu cơ…

Nhớ rằng, tiết kiệm không nhất thiết phải là việc cắt giảm mọi thứ, mà là việc sử dụng nguồn lực một cách thông minh và hiệu quả.

V. Những lưu ý khi thực hành lối sống tiết kiệm

Tiết kiệm không đồng nghĩa với keo kiệt. Hãy tiết kiệm một cách thông minh và hợp lý để đảm bảo chất lượng cuộc sống của bản thân. Tiết kiệm không chỉ dành cho người có thu nhập thấp. Mọi người, dù thu nhập cao hay thấp, đều nên thực hành lối sống tiết kiệm để có thể đạt được những mục tiêu tài chính của mình.

Tiết kiệm quá mức đến không thể kiểm soát. Mặc dù việc cắt giảm là quan trọng, nhưng nếu bạn giảm quá mức ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hoặc sức khỏe của mình, đó có thể là một quyết định sai lầm. Nếu việc tiết kiệm của bạn trở nên quá mức kiểm soát, có thể dẫn đến sự cảm thấy thiếu tự do và niềm vui trong cuộc sống hàng ngày. Nếu việc tiết kiệm quá mức ảnh hưởng đến khả năng thư giãn và tận hưởng thời gian với gia đình và bạn bè, có thể làm suy giảm chất lượng mối quan hệ, làm mất đi sự cân bằng giữa công việc và giải trí. Nếu tiết kiệm trở thành mục tiêu chủ yếu là để tích lũy tài sản, bạn có thể bỏ qua những trải nghiệm quan trọng và đầy ý nghĩa trong cuộc sống.

Việc giảm chi tiêu đôi khi dẫn đến việc lựa chọn thực phẩm và dịch vụ sức khỏe kém chất lượng, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của bạn. Lựa chọn quá giá rẻ mà không xem xét chất lượng có thể dẫn đến việc phải chi trả nhiều hơn sau này để sửa chữa hoặc thay thế.

Nếu việc tiết kiệm dẫn đến việc bạn không đầu tư vào bản thân, không học tập, phát triển kỹ năng hoặc du lịch, điều này có thể làm mất đi cơ hội phát triển cá nhân. Bên cạnh đó, cố gắng tiết kiệm hết mức có thể cũng khiến bạn bỏ qua nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn hoặc chi tiêu chi phí dài hạn mang lại giá trị lớn hơn.

Tóm lại, tiết kiệm là cần thiết và cũng là một đức tính tốt. Điều quan trọng là duy trì sự cân bằng và sự linh hoạt trong việc tiết kiệm, đồng thời đảm bảo rằng quyết định tiết kiệm không ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và phát triển cá nhân của bạn.